... Για κακή τύχη της προσωπικής μας ευεξίας και πιθανότατα για λόγους εξέλιξης που παραμένουν ανεξιχνίαστοι, ο μηχανισμός της σκέψης έχει υπερεκτιμηθεί: τις περισσότερες φορές αναμασάει παρασιτικές σκέψεις, στρέφεται στο κενό πάνω σε προβλήματα που είτε είναι ανυπόστατα είτε είναι ανεπίλυτα τη δεδομένη στιγμή.
Κατά βάθος, απ' ό,τι φαίνεται, ο πιο ποθητός στόχος για κάθε άνθρωπο είναι να βιώνει σε κατάσταση εγρήγορσης το ότι Υπάρχει, δίχως να σκέφτεται τίποτε, ακόμη και όταν ενεργεί με βάση τα εξαρτημένα αντανακλαστικά που κατευθύνουν τη συντριπτική πλειονότητα των πράξεων του. Να βρίσκεται εξ ολοκλήρου μέσα σε εκείνο που κάνει, δίχως να σκέφτεται άλλα πράγματα.
Η βαρύγδουπη λέξη "αυτοπραγμάτωση" σηματοδοτεί το τέλος της εξάρτησης από αυτό που οι άλλοι μπορεί να σκέφτονται για μας, το τέλος του αναγκαστικού κομφορμισμού. Είναι η ελευθερία του να βλέπουμε τη ζωή με τα δικά μας μάτια, σεβόμενοι όλους και όλα σε έναν κόσμο που αποτελείται από άτομα που συμβιώνουν ή μάλλον που απλώς είναι τα μέλη μιας αγέλης.
... Θυμίζω το χάρτη της Ψυχής που σχεδίασε ο Freud, την ανατομία του μυαλού, για να καταλάβουμε πώς είμαστε φτιαγμένοι και τι συμβαίνει όταν νιώθουμε ενοχές, ανικανότητα, αναξιότητα. Ο χάρτης διαιρείται σε τρεις Ψυχικές Περιοχές που ενεργούν και αλληλοεπηρεάζονται.
... Η πρώτη Περιοχή, η αρχαιότερη, είναι το Εκείνο που "περιέχει και κληρονομικά στοιχεία, αυτά που ενυπάρχουν στον άνθρωπο από τη γέννηση του, που περιέχονται στη δομή του, δηλαδή τα ένστικτα". Το Εκείνο είναι η αυθεντική και βαθύτερη ουσία μας, η αρχέγονη, αδάμαστη δύναμη της ζωής που υποκύπτει μόνο στο θάνατο. Η δύναμη του, η προπέτεια και η απουσία συνείδησης, το "όλα και τώρα", αναγνωρίζονται στη συμπεριφορά κάθε μικρού παιδιού.
... Η δεύτερη Περιοχή είναι το Εγώ, "ένα τμήμα του Εκείνου" που "αναπτύσσεται με ξεχωριστό τρόπο", υπό την επήρεια του εξωτερικού κόσμου, και "λειτουργεί ως μεσάζων μεταξύ του Εκείνου και του εξωτερικού κόσμου". Σαν το Εκείνο να είναι ένα υποβρύχιο και το περισκόπιο του.
Το Εγώ αρχίζει να πλάθεται με κάπως τραυματικό τρόπο λόγω της συνάντησης, κατά τη γέννηση, με τον αέρα, το φως, το γάλα και τον πονόκοιλο και αναπτύσσεται ερχόμενο σε επαφή με τις άλλες εξωτερικές δυνάμεις: από το νόμο της βαρύτητας ως τη συμπεριφορά των γονέων.
... Το Εγώ είναι επιφορτισμένο με το να μας εξασφαλίζει, εκτός από τα υλικά αγαθά, και τα δύο πιο ποθητά πράγματα, όπως λέει και το τραγούδι στην ταινία Καζαμπλάνκα: "Είναι πάντα η ίδια παλιά ιστορία, ένας αγώνας γι' αγάπη και δόξα". Οι μορφές της αγάπης και της δόξας είναι υποκειμενικές και δεν έχουν τέλος, κινούνται από το να κερδίσουμε την εκτίμηση των συγγενών μας ως το να γίνουμε κυρίαρχοι του κόσμου.
... Η τρίτη Περιοχή, ή Δύναμη, είναι το Υπερεγώ, ή το Ιδανικό του Εγώ, όπως το λέει συχνά ο Freud, μια ειδική ψυχική αναφορά που διαμορφώνεται στο εσωτερικό του Εγώ κατά τη "μακρά περίοδο της παιδικής ηλικίας που ο άνθρωπος ζει σε άμεση εξάρτηση από τους γονείς". Τα υλικά με τα οποία είναι χτισμένο το Υπερεγώ είναι οι αξίες, οι σκοποί, τα ιδανικά, οι ηθικές διδαχές των γονέων και της κοινωνίας που αποτυπώνονται δια βίου στο μυαλό και γίνονται εσωτερικοί κριτές της συμπεριφοράς μας.
... Εάν το Υπερεγώ κρίνει ανίκανο το Εγώ ακόμη και για ασήμαντους λόγους, τότε αυτό αισθάνεται ενοχές, ότι σφάλει, ότι κινδυνεύει. Φοβάται, κι αυτό μπορεί να δώσει το έναυσμα για την απαρχή μιας νευρικής κρίσης, με άγχος, αγωνία, πανικό.
Στην πραγματικότητα, η απώλεια του άλλου προκαλεί πόνο ο οποίος είναι σχετικός και διαρκεί λίγο. Συνδέεται όμως με προσωπική ήττα, με την απαξία και την ανικανότητα μας που αποδεικνύει το γεγονός της εγκατάλειψης και μας οδηγεί στην απόγνωση. Πρέπει οπωσδήποτε να μάθουμε να διακρίνουμε τον πόνο που προκαλεί το πληγωμένο μας φιλότιμο.
Είμαστε ένα είδος υψηλών επιδόσεων που ζει ανά ομάδες και διαθέτει το προνόμιο της γλώσσας. Γεννιόμαστε με ατελή εγκέφαλο ο οποίος αναπτύσσεται με το πέρασμα του χρόνου και με την επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που προφανώς μας προσφέρει και το προνόμιο της εξέλιξης.
Στο Υπερεγώ συνυπάρχουν πραγματικότητα και φαντασία, λίγη γνώση και πολλές φαντασιώσεις. Το Υπερεγώ από μόνο του θα ήταν το μυαλό ενός τρελού: το αποδεικνύει η παράνοια, καρπός της επικυριαρχίας του.
Όσο σκληρό κι αν ακούγεται, δεν είναι απίθανο να αντιληφθούμε κάποτε ότι υπάρχει ελεύθερη βούληση. Αποτελoύμε μέρος της φύσης και υπακούμε στους νόμους του Σύμπαντος. Ούτε ο Άνθρωπος με κεφαλαίο Α μπορεί να φτάσει στο βαθμό να παίρνει απολύτως ελεύθερες αποφάσεις, ανεξαρτήτως των εξωτερικών και εσωτερικών δυνάμεων που καθορίζουν την ύπαρξη του. Είναι ποτέ δυνατόν ένας κομήτης να αποφασίζει μόνος του για την πορεία του;
Βιολογικά και ψυχολογικά ζούμε αναγκαστικά ανάμεσα σε δύο πόλους που είναι η επιβράβευση και η ματαίωση. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε απ' αυτό. Κάνουμε πάντοτε μόνο ό,τι μας είναι πιο ευχάριστο ή λιγότερο καταπιεστικό.
Ξέρουμε πως όλη μας τη ζωή την περνούμε με την αγάπη και το φόβο, τον Έρωτα και τον Πάνα. Έχουν ίση δύναμη αλλά είναι ασύμβατοι μεταξύ τους: υπερτερεί ή το ένα ή το άλλο. Είναι τόσο συναισθήματα όσο και συμπεριφορές του Εγώ. Ο Πάνας είναι απομάκρυνση, άρνηση, φυγή. Ο Έρωτας είναι ένωση, προσέγγιση, απόλυτη επαφή.
Η ικανότητα μας να κατανοούμε την πραγματικότητα, οι αισθήσεις μας, είναι σαν σταγόνα στον ωκεανό. Βλέπουμε ένα απειροελάχιστο μέρος των χρωμάτων και ακούμε ένα απειροελάχιστο μέρος των ήχων που υπάρχουν στον κόσμο που μας περιβάλλει.
Η γνώση βασίζεται στη θαυμάσια εξέλιξη ή ανάπτυξη που έχει σχέση με τη δημιουργική ικανότητα του μυαλού, η οποία ερευνά και κατανοεί πράγματα πέραν αυτών που γίνονται αντιληπτά.
Πιστεύω ότι η στέρηση της στοργής κάνει τον μελλοντικό ενήλικα να εμμένει σε μια σχέση, ειδικά όταν είναι ερωτική, παρά την άρνηση και την απομάκρυνση του άλλου.
Lucio Della Seta
Νικήστε τις ενοχές
εκδόσεις ίταμος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου